Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, motorlu araçlardan çıkan emisyon değerlerini, yakıt/enerji tüketimini ve batarya dayanıklılığını doğrudan etkileyen Euro 7 standartlarını içeren yeni yönetmeliği Resmi Gazete’de yayımladı. Bu yönetmelik, Avrupa Birliği’nin AB/2024/1257 sayılı düzenlemesiyle uyumlu hazırlanmış durumda ve araçların kullanım ömrü boyunca çevreye daha az zarar vermesini hedefliyor. Bu kapsamda hem içten yanmalı motorlu araçlar hem de hibrit ve tamamen elektrikli araçlar için yeni zorunluluklar getiriliyor. (AB/2024/1257 sayılı Euro 7 düzenlemesi, Avrupa Parlamentosu ve Konsey tarafından 24 Nisan 2024 tarihinde kabul edilmiştir.
Yeni çerçeve; hava kirliliğini azaltmayı, insan sağlığını korumayı, karbondioksit salımını aşağı çekmeyi, gerçek kullanımda yakıt ve elektrik tüketimini şeffaf şekilde izlemeyi ve özellikle elektrikli araç bataryalarının ömrünü uzatmayı amaçlıyor. Euro 7 ile birlikte, sadece egzozdan çıkan gazlar değil, batarya dayanımı, siber güvenlik ve kurcalama önleme gibi yeni konular da artık zorunlu denetim başlıklarının içine alınıyor.
Hangi Araçlar Euro 7 Kapsamında?
Yönetmelik; M1, M2, M3, N1, N2, N3 kategorisindeki motorlu araçlar (yani binek otomobiller, hafif ticari araçlar, minibüs, otobüs, kamyonet, kamyon gibi sınıflar), O3 ve O4 kategorisindeki römorklar ve bu araçlara ait sistem/aksam/ayrı teknik üniteleri kapsıyor. Ayrıca sadece motor tarafı değil, frenleme sistemleri, egzoz sonrası arıtma sistemleri, elektrikli araç batarya yönetimi gibi bileşenler de denetim kapsamına alınıyor.
Buna ek olarak, kara yolu güvenliği ve çevresel performansa etki eden lastikler için de düzenleme geliyor. Buzda yol tutuş lastikleri hariç olmak üzere C1, C2 ve C3 sınıfı lastikler Euro 7 ile belirlenen yeni kurallara tabi tutulacak. Bu sayede lastik kaynaklı yuvarlanma direnci, yol tutuş ve gürültü gibi unsurların da standart altına alınması hedefleniyor.
Euro 7 ile Araçlarda Zorunlu Hale Gelen Yeni Sistemler
Yeni yönetmelik uyarınca, üretilecek araçlar belirli izleme ve raporlama altyapılarıyla donatılmak zorunda olacak. Bunlar sadece fabrika çıkış testleriyle sınırlı kalmayacak; aracın gerçek hayattaki kullanımında da sürekli olarak devrede olacak. Bu da eski nesil “tip onaylıdır, bitti” anlayışından “yaşam boyu izlenebilirlik” anlayışına geçiş demek.
- OBM (Araç Üzerinde İzleme / On-Board Monitoring): Aracın egzoz emisyonlarını gerçek zamanlı olarak izleyecek. Limitlerin aşılıp aşılmadığı anlık olarak tespit edilecek ve kayıt altına alınacak. Böylece araç sadece laboratuvarda değil, trafikte de sınırları aşıp aşmadığı açısından kontrol altında tutulacak.
- OBD (On-Board Diagnostics / Araç İçi Teşhis Sistemi): Motor, egzoz arıtma sistemi ve emisyon kontrolüne etki eden bileşenlerdeki arızaları tespit edecek ve raporlayacak. Bu sayede sorun erken fark edilerek emisyonun yükselmesi engellenebilecek.
- OBFCM (Yakıt / Enerji Tüketimi İzleme): Araç, gerçek dünyadaki tüketim değerlerini (yakıt tüketimi veya elektrik tüketimi) toplayacak. Bu veriler sayesinde katalogda yazan tüketim değerleri ile gerçek kullanım arasındaki fark şeffaf hale gelecek. Bu sistem özellikle CO₂ azaltımı ve verimlilik takibi açısından önemli görülüyor.
- Batarya SOH (State of Health) Monitörü: Elektrikli ve hibrit araçlarda çekiş bataryasının sağlık durumunu sürekli takip edecek. Amaç, bataryanın kapasitesinin belli bir eşiğin altına çok hızlı düşmemesini sağlamak ve üreticilerin batarya dayanıklılığı konusunda sorumluluk üstlenmesini zorunlu kılmak. Bu, Euro 7’nin önceki Euro 5 / Euro 6 düzenlemelerine göre en önemli yeniliklerinden biri olarak değerlendiriliyor.
- Sürücü Uyarı Sistemleri: Araç, kritik emisyon kontrol parçalarında arıza veya verimsizlik oluştuğunda ya da emisyonların sınırı aşmaya başladığında sürücüyü doğrudan uyaracak. Ayrıca AdBlue / katkı sıvısı gibi ayıraç seviyeleri kritik düzeye indiğinde sürücü bilgilendirilecek.
Kurcalama Koruması ve Yazılım Güvenliği
Euro 7 ile birlikte araçtaki kritik bileşenler için “kurcalamaya karşı koruma” şartı da getiriliyor. Bu, motor kontrol ünitesi, emisyon kontrol sistemi, batarya yönetimi, kilometre sayacı ve benzeri birçok parçada; fiziksel veya yazılımsal müdahalelerin tespit edilmesini ve engellenmesini içeriyor. Amaç, aracın emisyon değerlerini yapay olarak düşürmeye yönelik izinsiz oynamaları önlemek.
Yeni yönetmelik aynı zamanda yazılım güncellemeleri konusunu da düzenliyor. Üreticiler, güvenlik açıklarını kapatmak ve emisyon kontrolünü korumak için yazılım güncellemeleri sunmakla yükümlü olacak. Bunun yanında, “kurcalama önleme” gerekçesi bahane edilerek, araç sahiplerinin veya servislerin uygun yedek parçaya erişiminin tamamen engellenmemesi gerektiği de özellikle vurgulanıyor. Yani hem çevre güvenliği hem de tüketici hakkı dengelenmeye çalışılıyor.
Lastik Standartları da Sıkılaşıyor
Euro 7 yalnızca motor ve bataryaya odaklanmıyor; lastikler de düzenlemenin bir parçası. C1, C2 ve C3 sınıfı lastikler için gürültü, yol tutuş ve enerji verimliliği gibi kriterler artık daha sistemli şekilde izlenecek. Buzlu zemin için özel olarak tasarlanan buzda yol tutuş lastikleri bu değerlendirmelerin dışında tutuluyor.
Yeni takvimde lastik tarafı da kademeli şekilde devreye alınacak. C1 sınıfı lastikler için yeni tip onayı zorunluluğu 1 Temmuz 2028, piyasaya arz yasağı ise 1 Temmuz 2030 olarak belirlenmiş durumda. C2 lastiklerde bu tarihler 1 Nisan 2030 / 1 Nisan 2032, C3 lastiklerde ise 1 Nisan 2032 / 1 Nisan 2034 olarak tanımlandı. Bu takvim, üreticilere geçiş süreci tanırken tüketici tarafında da daha güvenli ve çevre dostu lastiklerin yaygınlaşmasını hedefliyor.
Euro 7 Ne Zaman Zorunlu Oluyor?
Uygulama takvimi araç sınıfına göre farklılık gösteriyor. Hafif araçlar ve ağır vasıtalar için ayrı tarihler var. Bu geçiş takvimi, otomotiv sanayisine uyum süresi tanımak için kademeli olarak hazırlandı. (Euro 7 gerekliliklerinin aşama aşama Kasım 2026’dan itibaren yürürlüğe girmesi ve özellikle ağır ticari araçlarda sonraki yıllarda zorunlu hale gelmesi öngörülüyor.
- M1 / N1 (Hafif Araçlar: binek otomobil ve hafif ticari)
Yeni tip onayı için başlangıç tarihi: 29 Kasım 2026
Halihazırda satılan mevcut tipler için son uyum tarihi: 29 Kasım 2027 - M2 / M3 / N2 / N3 ve römorklar (otobüs, kamyon, ağır ticari sınıfı + O3/O4 römorklar)
Yeni tip onayı için başlangıç tarihi: 29 Mayıs 2028
Mevcut tipler için son uyum tarihi: 29 Mayıs 2029
Bu tarihler, üreticilerin tip onay süreçlerini ve Ar-Ge yatırımlarını Euro 7’ye göre yeniden yapılandırmasını zorunlu kılıyor. Aksi halde yeni tip onayı almak mümkün olmayacak; yani piyasaya yeni model sunmak da mümkün olmayacak.
Tüketici İçin Ne Anlama Geliyor?
Euro 7 standartları sadece sanayi için değil, kullanıcı için de doğrudan etkili olacak. Aşağıdaki başlıklarda bunun günlük hayata nasıl yansıyacağını özetleyebiliriz:
- Daha Temiz Hava: Araçların gerçek trafikteki emisyonları daha sıkı kontrol edileceği için, özellikle büyük şehirlerde NOx ve partikül salımlarının daha düşük olması hedefleniyor. Bu, şehir havası ve halk sağlığı açısından kritik.
- Batarya Dayanıklılığı: Elektrikli ve hibrit araçlarda batarya sağlığının takip edilmesi, üreticileri uzun ömürlü batarya sunmaya zorlayacak. Bu da ikinci el elektrikli araç pazarında güven artırabilir.
- Şeffaf Tüketim Verisi: OBFCM sistemiyle araçların gerçek yakıt/enerji tüketimi kayıt altında olacak. Yani katalogda yazan “X litre / 100 km” ya da “Y kWh / 100 km” verisine daha yakın, doğrulanabilir bilgilerle karşılaşacağız. Bu da yakıt maliyetini/menzili karşılaştırmayı kolaylaştıracak.
- Servis ve Yazılım Güncellemeleri: Aracın emisyon kontrolü yazılımla da korunacağı için, servis süreçleri artık sadece mekanik olmayacak; yazılım güncellemeleri de bakımın bir parçası haline gelecek.
Otomotiv Sektörü İçin Ne Anlama Geliyor?
Üreticiler açısından Euro 7, yalnızca “egzozdan çıkan gazı azalt” talebi değil; aynı zamanda ömür boyu uyumluluk zorunluluğu. Araç bir kez satıldıktan sonra da emisyon sınırlarını karşılamak zorunda olacak. Bu nedenle sanayi tarafında:
- Motor kalibrasyonu, egzoz arıtma sistemleri ve partikül filtreleri daha dayanıklı olmak zorunda.
- Elektrikli araçlarda batarya kimyası, soğutma yönetimi ve yazılım optimizasyonu daha kritik hale geliyor.
- Kurcalamaya karşı koruma, otomotiv siber güvenliğini ve veri bütünlüğünü artık yasal zorunluluk seviyesine taşıyor.
- Lastik üreticileri de gürültü ve yuvarlanma direnci açısından daha sıkı testlerden geçecek; bu da enerji verimliliğini destekleyecek.
Sonuç: Euro 7 Sadece Yeni Bir Emisyon Standardı Değil, Tam Bir Yaşam Döngüsü Denetimi
Euro 7, önceki Euro 5 / Euro 6 standartlarından farklı olarak sadece laboratuvar testi odaklı bir sistem değil. Artık araçların gerçek yol koşullarında ne kadar kirlettiği, bataryasının zamanla ne kadar sağlıklı kaldığı, yazılımsal olarak manipüle edilip edilmediği ve tüketiciye sunulan verilerin ne kadar şeffaf olduğu izlenecek. Bu yönüyle Euro 7, otomotivde “satıldı bitti” dönemini kapatıp “ömür boyu sorumluluk” dönemini başlatıyor.
Türkiye’nin bu standarda uyumlu yönetmeliği yayımlamış olması, hem iç pazarda satılacak araçların teknik gerekliliklerini belirliyor hem de ihracat yapan üreticilerin Avrupa Birliği ile aynı çizgide kalmasını sağlıyor.
Not: Bu makaledeki tarih ve sınıflandırma bilgileri; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayımlanan Euro 7 uyum yönetmeliği ve AB/2024/1257 sayılı Euro 7 düzenlemesi temel alınarak derlenmiştir. AB/2024/1257 sayılı düzenleme 24 Nisan 2024 tarihinde kabul edilmiş, 8 Mayıs 2024’te yayımlanmıştır.
